Özet
Bu proje, bireylerin mahalle parkı erişim ve kullanımını, nesnel ve algısal yapılı ve sosyal çevre özelliklerinin etkilediğini, ancak yapılı çevre düzenlemelerinin parkları öncelikle kullanması gerekenlerin (öncelikle çocuklar, çocuklu ev kadınları, yaşlılar ve düşük gelirliler) yaşam koşul ve ihtiyaçlarını gözardı edebildiğini; ve bunun ise adaletsizlik hissine ve parkların az sayıda kişiye erişimiyle kamu kaynaklarının israfına yol açtığını kabul eder. Mahalle parklarına erişim ve kullanım durumlarının tespit ve değerlendirilmesi zaruridir.
Proje, İzmir’deki mahalle parklarına kimlerin neden ve hangi koşullarda eriş(eme)diği ve kullan(ama)dığını kent, mahalle ve park ölçeğindeki nesnel ve algısal yapılı ve sosyal çevre özelliklerini tespitle değerlendirmiştir. İzmir’de özellikle park-ihtiyaç gruplarının (çocuklar, kadınlar, yaşlılar ve düşük gelirlilerin) mahalle parklarını kullan(ma)ma neden ve koşullarını inceleyen Proje, kamusal kaynakla ve kamu sağlığına yönelik yaratılan parkların kullanımını belirleyen yapılı çevre düzenlemelerinin "ihtiyaca-dayalı hakçalığa” dayanarak geliştirilmesini ve ilgili araştırma araçlarıyla incelenmesini savunur.
Proje bu savunu ve araçlarının il ve kent, mahalle ve park ölçeğinde ve park-ihtiyaç gruplarının mahalle parklarına erişebilirliğini etkileyen koşulların incelenmesinde nasıl kullanılabileceğini uygulamalı araştırmıştır. Dolayısıyla, sağlıklı yaşam çevreleri ve kamusal alanların “herkesçe” kullanımını hedefleyen kamu ve sivil aktörler için hem yöntemler ve mevcut araçların kullanımına dair rehberlik hem de park kullanımını etkileyen yapılı çevre düzenlemelerine yönelik müdahale alanlarının tarifi hedeflenmiştir.
Bulgularımıza göre; İzmir’de bazı park-ihtiyaç gruplarının mahalle oranlarının ve park alan miktarlarının mekansal dağılımları arasında ters orantılı ilişki vardır. “Park-zengini bölgelerdeki” parklar, park çevresi ve park içi faaliyet alanlarının niceliksel ve niteliksel özelliklerine bağlı olarak (iklim koşulları, konfor ve güvenlik sebepli) ve konut içi açık alanlara erişim sebebiyle az veya “dikkatli” kullanılmaktadır. Bu bölgelerde ağırlıkla park içine yönelik olumlu müdahaleler özellikle 55+ yaş grupları, bekar veya çocuklu kadınlar ve 14-22 yaş genç nüfusun park kullanımını arttıracaktır.
Anahtar Kelimeler: Mahalle parkları, ihtiyaca-dayalı hakçalık, park-ihtiyaç grupları, park erişebilirliği ve ölçümleri, kamusal alanlar ve kaynaklar, İzmir.
Abstract
This project argues that individuals’ accessibility and use of neighborhood parks are affected by the characteristics of built and social environment. However, the arrangements of built environment might ignore the life conditions and needs of those who must primarily use the parks (especially, children, housewives with kids, elderly and low income people), which ultimately results in the sense of injustice and, with limited number of park users, waste of public resources. Investigation and evaluation of the access to and use of neighborhood parks is a must.
The project evaluates who (cannot) have access to and use neighborhood parks, why and under what conditions, by investigating objective and perceived characteristics of built and social environment at the urban, neighborhood and park scales. Examining the conditions of especially “park-need groups” (children, women, elderly and low-income groups) for (not) using neighborhood parks in Izmir, it argues that the arrangements of built environment determining the usage of parks as the service areas with public resources and for public health must be based on “need-based equity” and deploy related research tools.
Project has investigated this argument and its related research tools to examine the conditions for park-need groups’ accessibility to parks at provincial, urban, neighborhood and park scales. To guide public and private actors aiming to get healthy living environments and public spaces for “all”, it intends to describe both use of existing research and implementation tools and also areas of improvements for arrangement of built environment affecting park usage.
According to findings; in Izmir, the spatial distribution of the neighborhood percentage of certain park-need groups and of park area interrelate with each other. A significant number of parks in “park-rich areas” are used “less” or “cautionary”, with the reasons (of climate, comfort and safety) related to the usages in and around parks. Some implications mostly in park areas can improve park usage of those with age of 55 and above, single women and women with children, and the young people with ages of 14-22.
Key words: neighborhood parks, need-based equity, park-need groups, park accessiblity and measurements, public spaces and resources, Izmir.